Waarderingen 

Vertalers horen onzichtbaar te zijn, luidt het adagium. Mis! Vertalers horen zichtbaar te zijn als auteurs, buiten de tekst en misschien ook wel in de tekst (in de vorm van overtuigingskracht, energie, ritme). Vertalingen zijn volgens het auteursrecht nieuwe werken – en inderdaad zijn geen twee vertalingen van dezelfde tekst gelijk. Daarom is het zo belangrijk dat de literaire kritiek de danser van de dans probeert te onderscheiden. 

Hieronder een aantal typeringen van mijn werk. De lijst is verre van uitputtend, ik heb de interessantste eruit gepikt.   

‘Martin de Haan is een buitengewone vertaler. Hij is minutieus (op het acribische af), hij is uiterst gevoelig voor de subtiele nuances in een tekst (wat bij Houellebecq zo belangrijk is omdat hij vaak zo veel stijlregisters bespeelt), hij heeft een enorme kennis van zaken en hij is op een welhaast masochistische wijze zelfkritisch.’

Peter Nijssen
Hoofdredacteur De Arbeiderspers

‘De jury is zeer onder de indruk van De Haans volmaakte Nederlandse stijlgevoel, de rijke woordenschat en idiomatische oplossingen […]. De vertalingen van De Haan zijn zo rijk geschakeerd en tegelijk zo soepel geconstrueerd dat zijn vakmanschap veelal verborgen blijft voor de nietsvermoedende Nederlandse lezer, tenzij hij of zij de Franse brontekst bij de hand heeft.’

Jury van de Dr. Elly Jaffé Prijs 2018 (winnaar)

‘Steeds valt in De Haans romanvertalingen op dat hij grote soepelheid betracht zonder de oorspronkelijke tekst ook maar in het minst te beschadigen. […] Ook het vertalen van het essay ligt De Haan zeer.’

Jury van de Letterenfonds Vertaalprijs 2013 (winnaar)

Aan de rand van de wereld

‘In Aan de rand van de wereld, een serie fraaie beschouwingen over Michel Houellebecq, laat diens vaste vertaler Martin de Haan de problematiek van het vertalen scherp naar voren komen. Volgens hem bestaat er geen in steen gebeiteld werk als een objectief uitgangspunt, maar is het kunstwerk “essentieel mobiel, al naar gelang van degenen die het in zich opnemen, al naar gelang van de tijd”.’ – Hans Achterhuis in de Volkskrant

Aan de rand van de wereld heeft geen last van de tekortkomingen van de gemiddelde biografie. In de eerste plaats omdat vaste Houellebecq-vertaler en -kenner Martin de Haan vermakelijk en scherp schrijft. In de tweede plaats omdat het dunne boek bestaat uit korte stukken, die steeds een essentieel onderdeel van Houellebecqs werk of persoonlijkheid analyseren. En in de derde plaats: het is geen biografie. Niet in de strikte zin van het woord, in elk geval. Maar het boekje leert ons meer over de schrijver, de persoon, en de mate waarin die twee overlappen, dan de meeste vuistdikke biografieën.’ – Dries Muus in HP/De Tijd

AAN DE RAND VAN DE WERELD

‘In Aan de rand van de wereld, een serie fraaie beschouwingen over Michel Houellebecq, laat diens vaste vertaler Martin de Haan de problematiek van het vertalen scherp naar voren komen. Volgens hem bestaat er geen in steen gebeiteld werk als een objectief uitgangspunt, maar is het kunstwerk “essentieel mobiel, al naar gelang van degenen die het in zich opnemen, al naar gelang van de tijd”.’ – Hans Achterhuis in de Volkskrant

Aan de rand van de wereld heeft geen last van de tekortkomingen van de gemiddelde biografie. In de eerste plaats omdat vaste Houellebecq-vertaler en -kenner Martin de Haan vermakelijk en scherp schrijft. In de tweede plaats omdat het dunne boek bestaat uit korte stukken, die steeds een essentieel onderdeel van Houellebecqs werk of persoonlijkheid analyseren. En in de derde plaats: het is geen biografie. Niet in de strikte zin van het woord, in elk geval. Maar het boekje leert ons meer over de schrijver, de persoon, en de mate waarin die twee overlappen, dan de meeste vuistdikke biografieën.’ – Dries Muus in HP/De Tijd

Michel Houellebecq

‘Een paar maanden later wees mijn Nederlandse vertaler (een ongelofelijk nauwkeurig en consciëntieus iemand, en nog aardig ook) me erop dat de Bentley vijftig bladzijden eerder was verkocht; normaal gesproken had Daniel uit zijn Mercedes moeten stappen. Niemand bij de Franse uitgeverij had iets gezien.’

Michel Houellebecq in Publieke vijanden

‘Is dit boek wel door een Fransman geschreven? Ja, en dat is het sterke van de vertaling. Waar het kan, zijn woorden dicht bij het Frans gebleven en waar het moet niet vertaald. Maar er wordt in de Nederlandse taal gedacht en gesproken, met dezelfde directheid en vindingrijkheid, zonder hinderlijke Franse zinsconstructies.’

Thomas Swinkels, boekverkoper

Riskante relaties

‘De subtielste steken onder water, de gemeenste insinuaties worden uiterst voelbaar overgebracht; in de nieuwe vertaling van de Liaisons dangereuses zie je als eigentijdse lezer pas goed wat een fonkelend, veelzijdig en geestig werk het is.’ – Jury Filter Vertaalprijs 2018 (winnaar)

‘De vertaler leverde geweldig werk af, soms, zoals hij zélf opmerkt, op het anachronistische af. Hij zet bijvoorbeeld eigentijdse woorden in als testen, flirten en dumpen. Dat draagt wel degelijk bij aan de lol en de brutaliteit van dit boek. De titel vind ik ook al zo fijn modern. […] Geweldig!’ – Arie Storm in Het Parool

‘Martin de Haan maakt het boek [...] levendiger en spannender dan het tevoren in het Nederlands ooit was. Dit komt vooral doordat hij er verbluffend goed in slaagt de zeven heel verschillende personages die de brieven schrijven, tot leven te wekken.’ – Judith Eiselin in NRC Handelsblad

RISKANTE RELATIES

‘De subtielste steken onder water, de gemeenste insinuaties worden uiterst voelbaar overgebracht; in de nieuwe vertaling van de Liaisons dangereuses zie je als eigentijdse lezer pas goed wat een fonkelend, veelzijdig en geestig werk het is.’ – Jury Filter Vertaalprijs 2018

‘De vertaler leverde geweldig werk af, soms, zoals hij zélf opmerkt, op het anachronistische af. Hij zet bijvoorbeeld eigentijdse woorden in als testen, flirten en dumpen. Dat draagt wel degelijk bij aan de lol en de brutaliteit van dit boek. De titel vind ik ook al zo fijn modern. […] Geweldig!’ – Arie Storm in Het Parool

‘Martin de Haan maakt het boek [...] levendiger en spannender dan het tevoren in het Nederlands ooit was. Dit komt vooral doordat hij er verbluffend goed in slaagt de zeven heel verschillende personages die de brieven schrijven, tot leven te wekken.’ – Judith Eiselin in NRC Handelsblad

Régis Jauffret (met Rokus Hofstede)

‘Om iets van de stijl van de Franse schrijver Régis Jauffret over te brengen, zou je eigenlijk een paar pagina’s moeten citeren uit de roman die nu in het Nederlands beschikbaar is. En wat voor Nederlands! Net als het Frans is het een afwisselend hink-stap-springen, huppelen en strak in de maat marcheren. Deze versie van het vertalersduo Martin de Haan en Rokus Hofstede, met de titel Gekkenhuizen!, is niet minder overdadig en explosief dan het origineel, en vliegt ook even mooi steeds nét niet uit de bocht.’

Wineke de Boer in de Volkskrant

‘Al op de tweede pagina zegt Jauffret over zijn eigen boek: “… een woestenij is het, een sliert woorden als een spoor zonder eind, zonder doel, dat nergens naartoe gaat en hoogstwaarschijnlijk ophoudt zoals het is begonnen, in onbehouwenheid en gegrinnik.” Die woestenij hebben Hof/Haan tot een verbluffende Nederlandse tekst omgesmeed. Volgens de jury werd een bijzonder literair taalexperiment zo een bijzondere literaire vertaalprestatie.’

Jury Filter Vertaalprijs 2016 (shortlist)

Jacques de fatalist en zijn meester

‘Het is geen geringe verdienste van de vertaler, Martin de Haan, dat het lijkt alsof Diderot, toen hij in Holland was in juni van datzelfde jaar 1773, zijn filosofische schelmenroman maar meteen in het Nederlands heeft geschreven’ – Jacq Vogelaar in De Groene

‘Het was overigens een goed idee van de uitgever om deze klus aan Martin de Haan toe te vertrouwen. Deze vertaler beschikt niet alleen over een uitstekend taalgevoel, maar heeft ook voldoende gevoel voor humor en ironie om deze vermakelijke tekst in al zijn nuances weer te geven’ – Marijke Arijs in De Standaard der Letteren

‘De vertaling van Martin de Haan is onberispelijk en even respectvol als bij de tijd’ – Michaël Zeeman in de Volkskrant

JACQUES DE FATALIST EN ZIJN MEESTER

‘Het is geen geringe verdienste van de vertaler, Martin de Haan, dat het lijkt alsof Diderot, toen hij in Holland was in juni van datzelfde jaar 1773, zijn filosofische schelmenroman maar meteen in het Nederlands heeft geschreven’ – Jacq Vogelaar in De Groene

‘Het was overigens een goed idee van de uitgever om deze klus aan Martin de Haan toe te vertrouwen. Deze vertaler beschikt niet alleen over een uitstekend taalgevoel, maar heeft ook voldoende gevoel voor humor en ironie om deze vermakelijke tekst in al zijn nuances weer te geven’ – Marijke Arijs in De Standaard der Letteren

‘De vertaling van Martin de Haan is onberispelijk en even respectvol als bij de tijd’ – Michaël Zeeman in de Volkskrant

Marcel Proust (met Rokus Hofstede)

‘Proust is typisch een schrijver die je gewoon af en toe opnieuw moet vertalen. Dan blijft hij modern. Dat is Martin de Haan, die ook Houellebecq vertaald heeft, wel toevertrouwd. Zijn vertalingen hebben een zekere brutaliteit, hij durft vast losser met de tekst van Proust om te gaan dan de wat stijve en statige Thérèse Cornips. Ik verwacht dus dat Proust weer prima mee kan op vakantie.’

P.F. Thomése in Trouw

‘Ik hoop dat De Haan en Hofstede zich uiteindelijk aan de héle vertaling van Prousts megaroman zullen wagen, want een betere Proust heb ik in het Nederlands nog niet gelezen. Fris, modern, humoristisch, sfeervol, brutaal levendig – dat is Proust in deze vertaling.’

Arie Storm in Het Parool